Van Vollenhoven's Bierbrouwerij

Achtergrond informatie

Van Vollenhoven's Bierbrouwerij N.V. werd opgericht op 14 juli 1733 en werd in 1941 overgenomen door Heineken en Amstel. In 1955 werd de buitenlandse afzet (Falcon Beer) verkocht aan Phoenix.

Amsterdam en slechts 150.000 inwoners

Amsterdam was destijds een stad van slechts 150.000 inwoners, doch het brouwerijbedrijf werd er uitgeoefend in talloze kleine ondernemingen. Dit grote aantal brouwerijen belette Jan van den Bosch er niet van ook een brouwerij te gaan exploiteren. Op 14 juli 1733 ontving hij van "Schout en Schepenen" toestemming voor het opstellen van een ketel ten behoeve van het brouwen van bier. Hiernaast dreef hij tevens een azijnmakerij. De brouwerij werd opgericht onder de naam Bierbrouwerij en Azijnmakerij "De Gekroonde Valk" en gebouwd aan de Nieuwe Zeedijk, later werd dit de Hoogte Kadijk. Onder de naam Falcon Brewery werd veel bier (Falcon Beer) geëxporteerd naar Engelstalige landen.

Van Vollenhoven

De Amsterdamse brouwers hadden zich verenigd in het "Brouwerscollege", dat als zeer invloedrijk gold. In 1734 verschijnen de Brouwerij de Gekroonde Valk en haar eigenaar Jan van den Bosch voor het eerst in de annalen van het Brouwerscollege van de stad Amsterdam. In 1764 wordt eerst Jacob Kool en later zijn zoon directeur, doch de brouwerij blijft eigendom v an de familie van den Bosch tot het jaar 1791. Op 3 oktober van dat jaar wordt de brouwerij door de familie geveild en de nieuwe eigenaar wordt Jan Messchert van Vollenhoven voor het bedrag van fl.59.571,00. De nieuwe koper gaat reeds spoedig over tot uitbreiding van de brouwerij. In 1805 gaat de zaak over aan zijn beide zonen Josua van der Poorten van Vollenhoven en Antoni Jan van Vollenhoven. Beiden komen jong te overlijden. De oudste zoon van Antoni Jan zette in 1832 het bedrijf voort. Onder zijn bestuur waren het jaren van groei en uitbreiding.

Willem Hoyy

Midden 19e eeuw werd op de Hoogte Kadijk in Amsterdam geschiedenis geschreven. De ondernemer en latere arpoliticus Willem Hovy (1840-1915), oprichter van woningbouwvereniging Patrimonium en financier van de Vrije Universiteit, nam in 1867 de leiding van Bierbrouwerij en azijnmakerij de Gekroonde Valk over van zijn oom Antoni Jan van Vollenhoven waar hij in 1858 bij in dienst trad. Waarin zijn oom faalde, daarin slaagde Hovy: De Gekroonde Valk werd een succesvolle onderneming. Hovy werd een van de belangrijkste brouwers van zijn tijd, De Gekroonde Valk de grootste brouwerij van de stad en het merk Van Vollenhoven verwierf in snel tempo een groot marktaandeel. Het bedrijf was rond 1900 de grootste brouwerij van de stad. Zelfs groter dan Heineken en Amstel. In 1912 trad Hovy terug. Hij overleed in 1915 op 74-jarige leeftijd.

Stoomkracht

Opmerkelijk is dat De Gekroonde Valk, de grootste brouwerij van Nederland met in de 60er jaren van de 19e eeuw ongeveer 100 arbeiders, in die beginfase geen stoomkracht toepaste en hier pas in 1872 toe over. En toen was het zelfs nog een beslissing waarover twijfels bestonden. Grootaandeelhouder W.C. van Vollenhoven vroeg zich af of "met betrekking tot den waarschijnlijk noodzakelijken stoomaanleg en andere uitbreidingen de kosten niet doorlopend te hoog zullen worden en uit dat motief een liquidatie niet welligt wenschelijk zou kunnen zijn." Het besluit viel echter positief uit. Bierbrouwerijen leverden in die tijd vaak een hoog rendement op, maar leek dit rendement gevaar te lopen door het doen van kostbare investeringen of teruglopende verkopen, dan werd snel overwogen de brouwerij eenvoudig te liquideren. Dit gebeurde bijvoorbeeld ook in 1888 met de Brouwerij de Haan en Sleutels van de gebroeders Rendorp.

Over op Duitse bieren

In 1882 vindt aankoop plaats van de Brouwerij de Oranjeboom in Dordrecht wordt de concurrentie moeilijk tegenover de Duitse bieren. Hier begint een nieuw tijdperk voor de brouwerij. De Duitse bieren, Pilsner en Munchener, begonnen de Hollandse bieren te verdringen en er zat weinig anders op dan ook zelf deze biertypen te gaan brouwen. Het nieuwe bier was helder en gaf een wit schuim, hetgeen door de consumenten steeds meer verkozen werd boven het dan troebele bier. Om de diverse uitbreidingen te financieren werd het bedrijf van de familie Van Vollenhoven in 1893 omgezet in een nv met een aandelenkapitaal van f 550.000. Op 8 maart 1886 werd trots melding gemaakt van het eerste brouwsel "Beyersch Bier". In de jaren die daarop volgen, tot 1900 toe, wordt de brouwerij geheel verbouwd en ingericht voor het nieuwe systeem. Ook de snel voortschrijdende techniek sprak een woordje mee. Zo ontwikkelde zich uit het ouderwetse bedrijf, waar in de mouterij de gerst nog met de hand werd gekeerd en paarden de roerkuip voor het mengen van het beslag aandreven, zich tot een moderne bedrijf met een indrukwekkende machinekamer, met enorme kelderruimten, waar tienduizenden hectoliters bier worden "gelagerd" een uitgebreid laboratorium waar ieder brouwsel wordt gekeurd.

Export

In 1893 volgde de omzetting van de commanditaire vennootschap in een N.V. Bierbrouwerij en Azijnmakerij De Gekroonde Valk voorheen Van Vollenhove en Co. In ditzelfde jaar wordt vermeldt dat de productie van het "Hollandse bier" tot een minimum is gedaald, zodat de inrichting daartoe gedeeltelijk werd opgeheven. In 1904 werd het brouwerijbedrijf in Dordrecht stopgezet en vond de bierfabricage voortaan uitsluitend plaats aan de Hoogte Kadijk. Men bleef uitbreiden en ook de export naar tropische gewesten ging een belangrijke rol spelen.

In 1918 werd samen met Heineken Brouwerijen de liquiderende Brouwerij Haantjes en Brouwerij Deli overgenomen. In 1931 werd de naam van de brouwerij gewijzigd naar Van Vollenhoven's Bierbrouwerij N.V.. Als fabrieksmerk bleef evenwel De Gekroonde Valk behouden.

Stout als 'medicijn'

De bron van het succes was zonder meer Van Vollenhoven’s Stout, een traditioneel gebrouwen bovengistend donker bier met een hoog alcoholpercentage. Volgens toenmalige reclames werd het gepresenteerd als een natuurlijk en voedzaam bier "ten sterkste aanbevolen door tal van geneeskundigen in Nederland, Frankrijk en België, voor zwakken, bloedarmen, maaglijders en zogenden". Tot in de jaren dertig van de twintigste eeuw kon De Gekroonde Valk deze opmerkelijke gezondheidsclaim ongehinderd in stelling brengen.

Overname door Heineken

Een groot deel der gebouwen werd tussen 1878 en 1904 gebouwd naar ontwerpen van de architecten G.B. Salm en zijn zoon A. Salm. De machines werden sinds 1872 met stoomkracht aangedreven. Vanuit het koelhuis leverden ijshandelaren per paard en wagen "kristalhelder duinwater-ijs uit de brouwerij" aan restaurants, fabrieken en particulieren. De ondergang van het bedrijf in de jaren vijftig is waarschijnlijk het gevolg van de wet van de remmende voorsprong: de brouwerij was zo succesvol dat de noodzaak van vernieuwing niet werd onderkend. Na de Tweede Wereldoorlog kwijnde het weg. In 1949 nam Heineken het bedrijf over. In 1956 werd het voorgoed gesloten.

Overname
Brouwerij de Oranjeboom - Dordrecht (1882)
Brouwerij Haantjes - Amsterdam (1918) samen met Heineken
Brouwerij Deli - Amsterdam (1918) samen met Heineken

Reclame

Van Vollenhoven maakt op onderstaande foto's reclame voor hun bieren. We werden hier op gewezen door dhr. Roelandt. De beelden zijn afkomstig van de Beeldbank Amsterdam.

Rechter tram maakt reclame voor Vollenhovens stout en lager. De trams rijden op de brug vlakbij de Ferdinand Bolstraat en de Heineken Brouwerij.

Doorstart

In 1993 bracht een aantal enthousiastelingen de herinnering aan die inmiddels verdwenen brouwerij tot leven. Zij brachten het bronzen beeld van de gekroonde valk terug naar waar het hoorde: naar de Hoogte Kadijk, op de grote pilaar van de voormalige toegangspoort van de brouwerij. En in 2006 brachten zij het roemruchte Van Vollenhoven’s Stout weer op de markt, gebrouwen volgens de originele receptuur van 1949.

Daarna zetten die enthousiastelingen de volgende ambitieuze stap: de heropening van Van Vollenhoven’s Bierbrouwerij. Weliswaar niet op de Hoogte Kadijk, maar natuurlijk wel in Amsterdam, in een schitterend laat 19de-eeuws gebouw in Amsterdam-Oost wat mensen wellicht nog kennen als het Dierenasiel aan de Polderweg.

Volgens planning zal Van Vollenhoven & Co’s extra Stout in 2016 geïntroduceerd worden in de dan geopende bierbrouwerij & het proeflokaal. Deze brouwerij draagt de naam Poesiat & Kater.

Overnames door Van Vollenhoven's Bierbrouwerij

Van Vollenhoven's Bierbrouwerij heeft 2 overnames gedaan, namelijk Brouwerij de Oranjeboom in 1882 en Bierbrouwerij De Gekroonde Bel in 1930