Bierbrouwerij Hayen

Achtergrond informatie

Brouwerij Hayen of de Brouwerij Sint-Rochus was een bierbrouwerij met een jeneverstokerij gelegen in het Belgische dorp Ulbeek.
 

Boer en brouwer

Tilman Hayen bezat halverwege de 18e eeuw een kleine brouwerij op het dorpsplein van Ulbeek. Aan de overzijde brouwde de familie Derie. Brouwen was destijds geen hoofdberoep maar een welgekomen financiële aanvulling van de inkomsten van een boerderij. In de stille winterperiode brouwde men bier omdat er op het veld toch geen werk was. Het bier werd lokaal verbruikt; van verkoop buiten het dorp was nog geen sprake. Arthur Hayen begon in 1891 aan de bouw van de, voor die tijd erg moderne brouwerij met de naam 'St Rochus'. In de jaren 1920 werkten er een veertigtal mensen.
 

Arthur Hayen en zijn Duitse brouwmeester

Bij het overlijden in 1887 van Antonius Hayen, de kleinzoon van Tilman, kwam de brouwerij en de boerderij in het bezit van Arthur Hayen. Deze startte in 1891 met de verbouwing van de brouwerij tot een voor die tijd groot en modern complex. Hij doopte deze in Brasserie Saint-Roch (Brouwerij Sint-Rochus), naar de patroonheilige van de parochie. Naast de brouwerij bouwde hij ook de eigenaarswoning in neoclassicistische stijl. De nieuwe brouwerij werd in 1892 geopend. Arthur brouwde hier twee bieren: de Bock en de Brune. Het toenemende succes van de brouwerij was mede te danken aan de Duitse brouwmeester Jan Dickmann, in dienst van Arthur. Zo kwamen in 1908 de Salvator, de Blonde en de Bavière het assortiment uitbreiden. De Salvator en de Bavière droegen duidelijk de stempel van Dickmann.

Jeneverstokerij

In 1895 werd er nog een jeneverstokerij bijgebouwd. Het kwam er allemaal ter vervanging van een hoeve die nog deels in vakwerk was opgetrokken.

In 1908 bouwde Arthur Hayen een mouterij om niet alleen voor eigen gebruik de eigen gerst te vermouten maar ook voor Brouwerij Fouarge uit Borgloon en Brouwerij Foucart uit Sint-Truiden. Het bier werd die tijd verkocht in eiken vaten en in flessen van 33 en 75 cl.

Ooit werkten er 40 personen in de volledig uitgebouwde brouwerij met woonhuis, brouwzaal, stokerij, bottelarij, gist- en lagerhuis, mouterij, stallingen en koetshuis.
Maar de concurrentie met de lage gistingsbieren zoals pils was ook voor Brouwerij Hayen bijna niet te pareren. Zijn zoon Pierre die de brouwerij beheerde kreeg geen kapitaal los van zijn vader, de verkoop daalde snel en de brouwerij was ten dode opgeschreven. Pierre maakte nog wat limonade, de “Phi-Phi” en in 1939 was er geen spake meer van de ééns zo beroemde Brouwerij Sint-Rochus van Ulbeek.

Na de sluiting

Na de Tweede Wereldoorlog ondernam men een poging om activiteiten in de gebouwen opnieuw op te starten. Men destilleerde alcohol uit fruit. De hoge accijnzen deden echter die poging mislukken. De gebouwen werden aan verschillende eigenaars verkocht. Zo kwamen er onder meer koelcellen voor een fruitteler. Een van de schuren van de boerderij werd tot dancing omgebouwd die tot 1976 bleef bestaan. Ook heeft er nog een cosmeticabedrijf zich vestigde in de voormalige brouwerijgebouwen. De tuin met beekjes, vijvers en een prachtig paviljoen verwilderde en verdween.
Nu is de woning nog bewoond door privé-personen. De bedrijfsgebouwen werden aangekocht door de gemeente Wellen die er het Heemkundig Museum Ulbeca in onder bracht en wordt verder gerestaureerd.

Arthur Arnold Joseph Hayen werd geboren te Hasselt op 19 oktober 1863. Hij was de zoon van Pierre Hayen en Ida Maria Schoofs. Na zijn middelbare studies studeerde hij verder en bracht het tot meester-brouwer, distillateur en mouter. In 1891 betrok hij de brouwerijgebouwen van Ulbeek. Op 27 april 1892 trouwde hij te Geldenaken met Helena Bomal. Samen kregen zij elf kinderen. Bij de geboorte van zijn eerste kind liet Arthur een kapel bouwen wat verderop dan de brouwerij; ze staat er touwens nog steeds. In 1912 werd hij verkozen tot burgemeester van Ulbeek en hij was lid van de kerkfabriek. Een aantal jaren later werd hij verkozen tot provincieraadslid en in 1921 werd hij gedeputeerde van de provincie Limburg. Hij verbleef toen in Hasselt waar hij lid en weldoener van de kerkfabriek was. Hij schonk een wondermooi glasraam aan de cathedraal, nu nog steeds te bewonderen. Hij overleed te Leval-Trahegnies op 29 februari 1944