Delen
Delen
Tijdens de koudere dagen kan het handig zijn om je krat bier buiten te zetten, zodat je altijd koud bier hebt. Maar als het flink gaat vriezen moet je wel uitkijken dat je bier niet bevriest. Bij hoeveel graden Celsius bevriest bier en wat kan er dan gebeuren?
Veel mensen zetten een kratje bier buiten neer zodat ze gemakkelijk een lekker koud pilsje kunnen pakken. Maar hoe zit het als het buiten onder de 0° Celsius is? Bevriest je bier dan gelijk? En wat gebeurt er als je bier is bevroren?
Wat is het vriespunt van bier? Om antwoord te kunnen geven op deze vraag moeten we eerst weten waar bier eigenlijk van is gemaakt. Bier bestaat uit een paar bestanddelen zoals water en alcohol. Water heeft een vriespunt van 0° graden Celsius. Dat houdt in dat bij een temperatuur van 0° graden Celsius of lager, water gaat bevriezen en het in ijs verandert. Het vriespunt van alcohol is daarentegen -114° graden Celsius. Nogal een groot verschil, niet?
Om precies het vriespunt van bier te berekenen heb je een formule nodig: Vriespunt (°C)= - (0,42x alcoholgehalte in gewichtsprocent + (0,04 x stamwortgehalte in gewichtsprocent) + 0,2).
Alcohol en suiker (stamwortgehalte) hebben dus allebei invloed op het vriespunt van een vloeistof. Als er helemaal geen restsuikers in de vloeistof zitten (alleen alcohol dus), geldt onderstaande grafiek voor het vriespunt van de vloeistof.
Let op: op een flesje bier wordt altijd het volumepercentage alcohol (ABV) vermeld. Omdat alcohol lichter is dan water, is de concentratie uitgedrukt in volumeprocent hoger dan als deze wordt uitgedrukt in massaprocent. Aangezien bovenstaande formule en informatie geldt voor het gewichtsprocent (= massaprocent) moet er gecorrigeerd worden voor het alcoholpercentage wat op het etiket staat. Oftewel, bier waar op het etiket 5% alcohol is af te lezen, heeft een lager massapercentage alcohol dan 5%.
Nu gaan we berekenen op welke temperatuur pils zal bevriezen. Voor het gemak gaan we er in dit voorbeeld vanuit dat het massapercentage en het volumepercentage hetzelfde zijn. Als we een flesje pils nemen met een alcoholpercentage van 5% en een stamwortgehalte van 12, dan komen we met behulp van de formule uit op een temperatuur van -2,78°C waarop het bier zal bevriezen. Vriespunt (°C)= - (0,42x 5 + (0,04 x 12) + 0,2).
Speciaalbieren met een hoger alcoholgehalte en een hoger stamwortgehalte zullen minder snel bevriezen. Gebruik bovenstaande formule om het vriespunt te berekenen voor een specifiek bier.
Ook zal het koolzuur uit het bier verdwenen zijn als je een biertje dat is bevroren opent. Het koolzuur vervliegt direct als je het flesje opent. Als de fles goed is afgesloten en je laat het bier eerst rustig ontdooien, dan zit er nog wel koolzuur in het bier.
Maar ook dan zal het bier minder sprankelend zijn dan wanneer het bier niet bevroren is geweest. Koolzuur is namelijk niet erg stabiel en valt gemakkelijk uit elkaar (waardoor er CO2 gas wordt gevormd), wat o.a. kan gebeuren bij afkoeling. Er gaat dus koolzuur verloren en de smaak wordt wat vlakker. Echter, de schade blijft vaak nog beperkt. De hop- en moutsmaken blijven meestal hetzelfde.
Als je biertje is bevroren is er een manier om je biertje te redden van de gootsteen. Leg het bevroren flesje of blikje in de ijskast, waardoor het langzaam kan terugkeren op een gewenste drinktemperatuur.
Een ander gevolg van het invriezen van bier heeft niet veel te maken met de smaak van bier. Er is een kans dat bierflesjes kapot zullen spatten omdat de druk in het flesje te hoog wordt, want ijs neemt meer ruimte in dan vloeistof. De gassen (uit het koolzuur) krijgen daardoor steeds minder ruimte, waardoor de druk op het glas of het blikje steeds verder toeneemt en de verpakking uiteindelijk onder deze druk kan bezwijken.
Hetzelfde geldt voor bierblikjes, enkel zullen bierblikjes minder snel uit elkaar spatten dan glazen flesjes.
Misschien heb je dit wel eens ervaren... Soms ziet bier er niet bevroren uit, maar als je vervolgens het flesje opent zal het bier bevriezen voor je ogen! Dit heeft te maken met het volgende verschijnsel.
Het vriespunt van vloeistof (bier) is lager als er druk op wordt uitgeoefend. Bier wordt altijd onder druk afgesloten in een blikje of onder een kroonkurk. Als de fles wordt geopend valt de druk op de vloeistof (het bier) weg, waardoor het vriespunt hoger wordt (dichter bij de 0 graden Celsius komt). Als de vloeistof dan kouder is dan het 'nieuwe' vriespunt, zal het bier direct na openen bevriezen.
Bier is dus niet ideaal om te drinken als het bevroren is geweest. Toch heb je een bijzonder soort bier dat pas zijn uiteindelijke vorm aanneemt nadat het is bevroren, namelijk Eisbock. Dit bier wordt gebrouwen en vervolgens wordt het alcoholvolume verhoogt door middel van vries-destillatie.
Tijdens het brouwproces van Eisbock wordt een deel van het water in het bier bevroren en vervolgens verwijderd. Hierdoor stijgt het alcoholpercentage in verhouding met het overgebleven vloeibare gedeelte. Dat maakt het ook dat Eisbock bieren veel meer alcohol bevatten dan normale speciaalbieren. Zo heb je bijvoorbeeld de Gulle Tinus, een Eisbock met een alcoholpercentage van 12%! Naast de Gulle Tinus heeft Gulpener ook nog de ijsbock. Bekijk in het filmpje hoe Gulpener eigenaar Jan-Paul Rutten uitlegt hoe zij hun ijsbock produceren.
